Demet ENSARİ ŞAYLI, demetsayli@hotmail.com
Paydaşlar, bir işletmenin faaliyetlerini etkileyen veya bunlardan etkilenen kuruluşlar, gruplar veya bireyler olarak bilinmesine rağmen, bizim bağlamımızda paydaş terimi, medikal turizm endüstrisinde yer alan kilit paydaşları tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu paydaşlar arasındaki katılım düzeyi farklılık gösterebilir, ancak bunlar bir medikal turistin karar verme sürecindeki ana bileşenler olarak kabul edilir. Medikal turizm destinasyonlarını seçmeleri için medikal turistlere ilk veri sağlayıcılardır. Medikal turizm endüstrisindeki paydaşlar arasında medikal turistler, sağlık hizmeti sunucuları, devlet kurumları, kolaylaştırıcılar, akreditasyon ve akreditasyon kuruluşları, sağlık hizmetleri pazarlamacıları, sigorta sağlayıcıları, altyapı ve tesisler bulunmaktadır. Bu paydaşların medikal turizm sektöründe önemi büyüktür.
1. Tıbbi Turist: Birçok ülkede hastalar yerel sağlık sisteminden giderek daha az memnun kalmaktadır. Ancak, artık uygun fiyatlı ve mevcut tıbbi prosedürler için yurt dışına seyahat etme seçeneğine sahipler ve tıbbi turist olarak anılıyorlar. Medikal turistler, yurt dışına gitme kararlarını formüle ederken daha fazla farkındalık için yabancı sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından sağlanan bilgileri ve başkalarının tavsiyelerini kontrol eder hale gelmişlerdir (Enderwick & Nagar, 2011;NT Lunt ve diğerleri, 2013). Buna ek olarak, medikal turizm pazarının büyümesiyle birlikte odak, sağlık hizmeti sunucularından yabancı hastalara kaymıştır. Bu yeni bakış açısı, yabancı hastalara tıbbi tedavilerini nerede, neden ve nasıl yapılması gerektiğine karar verme, seçme, kabul etme veya reddetme hakkı vermektedir. Bu nedenle sağlık hizmeti sunucuları, yurt dışında tedavi arama konusunda medikal turistlerin ihtiyaç ve beklentilerini anlamaya çalışmaktadır. Bu nedenle medikal turistler, medikal turizm destinasyonlarında sağlık hizmeti sunucuları için iş başarısının anahtarı olarak kabul edilmektedir.
Bazı araştırmacılar (Botterill ve diğerleri, 2013) ise yabancı hastaları iki tipe ayırmıştır:
1. Malezya veya Singapur’a seyahat eden Endonezya hastaları gibi benzer kültürlere sahip komşu ülkelere seyahat eden hastalar.
2. Uzak mesafelere seyahat eden hastalar daha çok cepten ödeme yapıyor ve kültürel farklılıklarla karşılaşıyor.
Bazı araştırmacılar yabancı hastaları yurt dışında nasıl ödeme yaptıklarına (cepten, özel sigorta yoluyla veya devlet sigortası aracılığıyla) ve varış noktasına (mesafe, kültürel benzerlikler, ortak dil ve benzetilmiş yakınlıklar) göre farklılaştırdı (Bennie, 2014). Ayrıca, tek başına seyahat etmeyi tercih eden sağlık turistlerinden farklı olarak, çoğu medikal turist refakatçileri ile seyahat etmekte ve uzun sürelerde kalmaktadır
2. Sağlık Hizmeti Sunucuları: Küresel sağlık hizmetlerinde ortaya çıkan son trendlerden biri, sistemin hasta değerlerine dayandığı sağlık hizmeti sunucularının artan özelleştirilmesidir. Bu sağlık hizmeti sağlayıcıları, yabancı hastaları çekerek karlarını maksimize etmeye çalışırlar. Ancak özel hastanelerde yüksek tıbbi bakım artık sadece prosedürler ve tedavilerden ibaret değil; tıbbi olmayan yönleri de içerirler. Bazı hastaneler neredeyse beş yıldızlı oteller gibi konaklama ve kolaylıklar sunmaktadır.
3. Devlet Kurumları: Hükümetler, gelişmekte olan medikal turizm endüstrisinde dikkate değer bir rol oynamaktadır. Medikal turizm hizmetlerini uluslararası hastalara ihraç etmek için büyük çaba sarf etmektedirler
4. Kolaylaştırıcılar: Medikal turizm kolaylaştırıcısı, sağlık sektöründe yeni bir roldür. Medikal turizm endüstrisinin büyümesi nedeniyle ortaya çıkmıştır (Pasadilla ve diğerleri, 2014; Todd, 2011). Amaçları, medikal turistler ve sağlık hizmeti sunucuları arasındaki ilişkiyi kolaylaştırmaktır. Turizm endüstrisindeki diğer seyahat acentelerinin aksine, medikal turizm kolaylaştırıcıları uzmanlaşmış seyahat acenteleri gibi çalışırlar. Medikal turizm kolaylaştırıcıları iki türe ayrılabilir:
-Kaynak ülkelerde bulunan medikal turizm kolaylaştırıcıları (hasta odaklı); ve
-Hedef ülkelerde bulunanlar (sağlayıcı odaklı).
5. Akreditasyon ve Akreditasyon Kuruluşları: Gelişmiş ülkelerden birçok insan, gelişmekte olan ülkelerde genellikle tıbbi bakım (hastane tesisleri ve sağlık çalışanları) konusunda kötü bir algıya sahiptir. Ayrıca bu ülkelerde ameliyatlar sırasında oluşabilecek yanlış uygulamalardan ve diğer komplikasyonlardan korkmaktadırlar. Bu sorunun üstesinden gelmek ve hastaların güvenini artırmak için, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı, sundukları bakımın en azından aynı kalitede olmasını sağlamak için uluslararası akreditasyon kuruluşlarından akreditasyon veya sertifika alarak kendilerini tanıtmaktadır. “Akreditasyon, tarafsız bir kuruluşun sağlık kuruluşlarını belirli bir dizi standardı karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek için değerlendirdiği süreçtir” (Bookman & Bookman, 2007) ve akredite bir sağlık hizmeti sağlayıcısı akredite olmayan bir sağlık hizmeti sağlayıcısına göre daha olumlu algılanır.
6. Sağlık Hizmetleri Pazarlamacıları: Günümüzde, sağlık hizmetleri pazarlamacılarının amacının hastalara, hasta ilişkilerini iyileştirmek ve geliri artırmak için hizmet vermek olduğu görev odaklılıktan hasta odaklıya geçişle birlikte değişim içindedir. Medikal turizm endüstrisinde, diğer birçok endüstride olduğu gibi, pazarlama ve tanıtım, medikal turizmi hem yerel hem de uluslararası olarak genel halka anlatmak için çok önemli farkındalık biçimleridir Araştırmacılar, sağlık turizmi sektörünün günümüzde insanlar tarafından nasıl algılandığı konusunda sağlık hizmeti pazarlamacılarının önemli bir rol oynadığından bahsetmiştir. İnternet artık hem hastalar hem de diğer paydaşlar için en yaygın bilgi kaynağıdır. Medikal turistler için diğer bilgi kaynakları arasında ağızdan ağza yayılan bilgiler yer almaktadır. Hedef ülke seçimlerini etkilemede önemli bir rol oynamaktadır. Ağızdan ağıza iletişim, hastalar, akrabalar, arkadaşlar ve sağlık çalışanları gibi diğer insanların deneyimlerinden elde edilen herhangi bir bilgi veya geri bildirimdir.
7. Sigorta Sağlayıcıları: Araştırmacılar, sigorta sağlayıcıların yurt dışında tıbbi bakım hizmetini kapsaması durumunda medikal turizmin büyümesinin daha yüksek olacağı konusunda hemfikirdir (Bagga ve diğerleri, 2020; Kamassi ve diğerleri, 2020; Ratnasari ve diğerleri, 2022). Sağlık sigortasının uluslararası taşınabilirliğini, medikal turizm gelişiminin ortak itici güçlerinden biri olarak değerlendirilmiştir. Ancak, sigorta taşınabilirliğinin olmaması, hedef ülkelerdeki medikal turizm paydaşlarının ortadan kaldırmaya çalıştığı bir engeldir. Bugün bile, çoğu tıp turisti tedaviler için cepten ödeme yapıyor çünkü yurt dışında taşınabilir sağlık sigortası yoktur. Sigorta sağlayıcıları, yanlış uygulamalar, yurt dışındaki düzenlemeler ve bakım takibi konusundaki endişeleri nedeniyle yurt dışında tıbbi tedaviyi karşılamaktan kaçınmaktadır.
8. Altyapı ve Tesisler: Geçmişte yapılan araştırmalarda konaklama, ulaşım, iletişim, havayolları, bir yerin mimarisi gibi tesisler ve altyapı her zaman turizmin önemli unsurları olarak kabul edilmiştir. Medikal turizm endüstrisinde altyapı tesisleri, endüstrinin büyümesi için en büyük zorluklardan biri olarak kabul edilir .
Sağlık Turizmi gün geçtikçe istikrarlı bir şekilde büyüyen bir sektör olarak bütün ülkelerin ekonomik açıdan önemsediği bir konuma ulaşmıştır. Sağlık Turizminde tüm fırsatlar ve riskler değerlendirildiğinde, dünyada birçok ülke bu alana farklı şekillerde ve belirtilmiş olan sağlık turizmi çeşitlerinin farklı türlerinde hem hizmet veren hem de hizmet alan olarak katılmaktadırlar. Sağlık Turizminin dünyadaki ve ülkemizdeki yerini değerlendirilmesi önem kazanmaktadır.
