Vildan YILMAZ, vldnylmz@gmail.com
Sağlık turizmi; bireylerin sağlık hizmetlerinden faydalanmak, tedavi olmak veya sağlıklarını korumak amacıyla bulundukları ülkeden veya bölgeden farklı bir destinasyona seyahat etmelerini ifade eder. Bu kavram zaman içinde farklı yaklaşımlar çerçevesinde ele alınmış ve sağlık hizmetleriyle turizm sektörünü birleştiren geniş kapsamlı bir alan olarak tanımlanmıştır. Hastalıklarına şifa arayan insanların yaptığı bu seyahatler eğer estetik operasyonlar, organ nakli ya da kök hücre uygulamaları gibi tıbbi müdahaleler gerektiriyorsa, sektör ya da akademik yazın, medikal turizm kavramını uygun görmüştür. Benzer şekilde şifalı sular yoluyla daha sağlıklı olmak isteyen kişiler için termal turizm kavramı geliştirilmiştir. Wellness ve SPA gibi kavramlar ise bazen termal turizmle bazı durumlarda da medikal turizm ile birlikte anılmıştır. Sağlık amaçlı seyahatlerle ilgili bu tanımlamaların ve sınıflandırmaların destinasyonların sunduğu sağlık ve turizm ürün bileşenlerine ve araştırmacıların bakış açılarına göre şekillendiği söylenebilir. Ancak bu durum sektörü anlamayı, kapsamını idrak etmeyi, verilen hizmetin sınırlarını belirlemeyi ve pazarlama çalışmalarını hatta sağlık turizmi eğitiminin içeriğinin oluşturulmasını zorlaştırmaktadır.
Genel yaklaşım, sağlık turizmi kavramını çatı bir kavram olarak görmek ve bunu sağlıkla ilgili tüm seyahatler için kullanmak yönündedir. Bununla birlikte sağlık amaçlı seyahatler bireylerin motivasyonlarına ve aldıkları hizmet türüne göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Araştırmalara göre bu kategoriler üç ana grupta incelenebilir:
Medikal Turizm (Tıbbi Turizm)
Cerrahi operasyonlar, estetik işlemler, diş tedavileri, organ nakli ve kök hücre uygulamaları gibi profesyonel sağlık hizmetlerini kapsar. Bireyler, kendi ülkelerindeki yüksek maliyetler, uzun bekleme süreleri veya belirli tedavilerin bulunmaması nedeniyle farklı ülkelere seyahat edebilirler. Türkiye gelişmiş hastaneleri, uzman doktorları ve uygun fiyatları nedeniyle medikal turizmde önemli destinasyonlar arasındadır.
Wellness Turizmi (Sağlıklı Yaşam Turizmi)
Medikal müdahaleye ihtiyaç duymayan bireylerin sağlıklı yaşam alışkanlıklarını destekleyen hizmetlerden faydalandığı bir turizm türüdür. Yoga, meditasyon, aromaterapi ve masaj gibi geleneksel şifa yöntemlerinin yanı sıra diyet programları ve doğa temelli aktiviteler bu kapsama girmektedir. Wellness turizmi, bireylerin zihinsel, fiziksel ve ruhsal sağlıklarını koruma ve iyileştirme odaklıdır.
Termal ve SPA Turizmi
Termal suların sağlık amacıyla kullanıldığı turizm faaliyetlerini içerir. Hidroterapi, balneoterapi, çamur banyoları ve yine masaj gibi geleneksel ve modern uygulamaları kapsar. Ancak bu uygulamalar wellness uygulamaları arasında yer aldığı için, literatür termal turizm ve SPA turizmini de sıklıkla wellness turizminin içerisinde değerlendirmektedir.
Bu yaklaşımdan yola çıkılarak sağlık amaçlı seyahatleri iki gruba ayırarak medikal turizm ve wellness turizmi başlıkları altında incelemek yerinde olacaktır. Global Wellness Institute (2018) wellness turizmi ve medikal turizm olarak ikiye ayırdığı bu seyahatleri motivasyon kaynakları ve özelliklerine göre aşağıdaki biçimde incelemektedir:
Sonuç olarak; sağlık turizmi, tüm türleriyle, bireylerin sağlık hizmetlerinden faydalanmak amacıyla seyahat ettikleri geniş kapsamlı bir sektördür. Temelde medikal turizm ve wellness turizmi olmak üzere iki gruba ayrılan bu sektör, ülkelerin ekonomik büyümesine de katkıda bulunmaktadır. Türkiye, gelişmiş sağlık altyapısı, uygun maliyetleri ve coğrafi avantajları sayesinde küresel sağlık turizmi pazarında önemli bir yere sahiptir. Ancak medikal turizm ve termal kaynaklar açısından ön plana çıkmakla birlikte kendine has geleneksel ve tamamlayıcı şifa yöntemlerinin uygulanması konusunda geri planda kalmış gibi görünmektedir. Anadolu’nun kadim uygarlıklarının ve bilim insanlarının uyguladığı şifa yöntemlerinin araştırılarak hem topluma hem de wellness turistlerine sunulmak üzere ürün haline getirilmesi, bu alanda atılacak önemli bir adım olabilir.
