Erhan AKSU, erhan.aksu@apsisdanismanlik.com
Daha önceki blog yazımızda, sağlık turizmi faaliyetlerindeki avantajlardan biri olan Sağlık Turizminde Vergi Avantajları’nı sizlerle paylaşmıştık. Bu yazımızda ise hizmet ihracatı türlerinden biri olan sağlık turizmi faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesine yönelik faydalı bilgileri sizlerle paylaşacağız.
Sağlık Turizmi Faaliyetleri ve Hizmet İhracatı
5448 sayılı Hizmet İhracatının Tanımlanması, Sınıflandırılması ve Desteklenmesi Hakkında Karar (Karar’ın 3. maddesinde hizmet ihracatı, 4. maddesinde ise hizmet ihracatı yöntemleri tanımlanmıştır. Karar’ın 1 no.lu ekinde döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler arasında sağlık, eğitim ve diğer amaçlı seyahat hizmetleri belirtilmiştir.) uyarınca yurt dışından getirilen hastalardan elde edilecek gelirler, sağlık turizmi faaliyeti çerçevesinde hizmet ihracatı olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda bir hizmet ihracatı olan sağlık turizmi faaliyetlerinin çerçevesi Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik ile düzenlenmiştir.
Sağlık Turizmi İşlemlerinde Olması Gereken Kayıt Sistemi
Sağlık turizmi faaliyetlerinin çerçevesini belirleyen Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinde, sağlık tesisleri tarafından, sağlık hizmeti verilen kişilerin Sağlık Bakanlığınca oluşturulan web tabanlı sisteme kaydedileceği ve bu kişilere ait verilerin Kişisel Verileri Koruma Kanunu’na uygun bir şekilde işlenerek merkezi sağlık veri sistemine aktarılacağı belirtilmiştir. Aynı Yönetmeliğin 11. maddesinde ise, sağlık turizmi kapsamında hizmet alanlara satış fişi veya fatura düzenlenmesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, sağlık turizmi yetki belgesine sahip sağlık kuruluşlarının sağlık turisti hasta bilgilerini e-nabız entegrasyonu olan hasta kayıt sistemlerine kaydetmeleri ve bu kişilere satış fişi veya fatura düzenlemeleri yasal bir zorunluluktur.
Sağlık Turizmi Faaliyetlerinde Muhasebeleştirme
Bir hizmet ihracatı biçimi olan sağlık turizmi işlemlerinin yukarıda belirtilen hususlara uygun olarak eksiksiz kaydedilmesi ve muhasebeleştirilmesi önem arz etmektedir. Nitekim Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik hükümleri esas alınarak hazırlanan Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’nün 28.08.2018 tarihli yazısında, sağlık turizmi ve turistin sağlığı kapsamında hasta kayıt sistemine veri girişi yapılan ancak muhasebe sistemine veri girişi olmayan işlemlerin olduğunun görüldüğü ve tahakkuk/tahsilata ilişkin kayıtların muhasebeleştirilmesinde “601 Yurt Dışı Gelirler Hesabı”nın kullanılması gerektiği hatırlatılmıştır. Yabancı uyruklu hastaların kayıt ve muhasebeleştirme süreçlerine ilişkin detayları aşağıdaki Dipnot* kısmından inceleyebilirsiniz.
Diğer taraftan, sağlık turizmi işlemlerinin “601 Yurt Dışı Gelirler Hesabı ”na yansıyacak şekilde muhasebeleştirilmesi, sağlık turizmi teşviklerinden yararlananlar için büyük önem arz etmektedir. Zira teşviklerden yararlanabilmeye devam edebilmek için Hizmet İhracatının İzlenmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Genelge esasları çerçevesinde doğru ve eksiksiz muhasebeleştirme işlemi yapılması gerekmektedir.
Sonuç
Hizmet ihracatı biçimi olan sağlık turizmi faaliyetlerinde doğru ve eksiksiz hasta kayıt işlemi gerçekleştirilmesi ve bu işlemlerin yurt dışı satışlar/gelirler olarak muhasebeleştirilmesi, çeşitli kayıplar (vergi, teşvik, bildirim hatası vb.) yaşanmaması ve kurumsal yönetim açısından önem arz etmektedir.
* Dipnot:
| TABLO- 1 I-SAĞLIK TURİZMİ TAHAKKUK KAYDI | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 120.08.02.01 | Yurtdışı Sigorta Şirketlerinden Sağlık Turizmi Hastaları İçin Alacaklar | XX | |
| 120.11.02.01 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Sağlık Turizmi Hastaları İçin Alacaklar | XX | |
| 601.01.17.01 | Sağlık Turizmi Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
| II- TURİSTİN SAĞLIĞI TAHAKKUK KAYDI | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 120.08.02.02 | Yurtdışı Sigorta Şirketlerinden Turistin Sağlığı Hastaları İçin Alacaklar | XX | |
| 120.11.02.02 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Turistin Sağlığı Hastaları İçin Alacaklar | XX | |
| 601.01.17.02 | Turistin Sağlığı Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
| III – ULUSLARARASI SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş. (USHAŞ) TAHAKKUK KAYDI | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 120.22 | Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (USHAŞ) | XX | |
| 601.01.17.01 | Sağlık Turizmi Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
NOT:
1-Sağlık Turizmi, Turistin Sağlığı veya USHAŞ kapsamında gerçekleştirilen tahakkuk işlemlerinin, TAHSİL SÜRECİNDE; 102 Bankalar Hesabı, 105 Dövizler Hesabı veya 123 Banka Kredi Kartları Hesapları üzerinden işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
2- “Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (USHAŞ) Tahakkuk Kaydı” başlığında (III. Kayıt Başlığı) sunulan tahakkuk kayıt şeması, USHAŞ ile protokolü bulunan ve USHAŞ tarafından yönlendirilen hasta alacakları için uygulanacak muhasebe tahakkuk kayıt şemasıdır.
| TABLO-2 SAĞLIK TURİZMİ NAKİT TAHSİLAT KAYIT SÜRECİ | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 102 | Bankalar Hesabı | XX | |
| 105 | Dövizler Hesabı | XX | |
| 123 | Banka Kredi Kartları | XX | |
| 336.09 | Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Tahsilatları | XX | |
| DEVAMINDA / GELİR DAĞILIMINDA YAPILACAK MUHASEBE KAYDI | |||
| 336.09 | Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Tahsilatları | XX | |
| 601.01.17.01 | Sağlık Turizmi Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
| TURİSTİN SAĞLIĞI NAKİT TAHSİLAT KAYIT SÜRECİ | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 102 | Bankalar Hesabı | XX | |
| 105 | Dövizler Hesabı | XX | |
| 123 | Banka Kredi Kartları | XX | |
| 336.09 | Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Tahsilatları | XX | |
| DEVAMINDA / GELİR DAĞILIMINDA YAPILACAK MUHASEBE KAYDI | |||
| 336.09 | Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Tahsilatları | XX | |
| 601.01.17.02 | Turistin Sağlığı Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
| TABLO-3 SAĞLIK TURİZMİ AVANS KAYIT SÜRECİ | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 102 | Bankalar Hesabı | XX | |
| 105 | Dövizler Hesabı | XX | |
| 123 | Banka Kredi Kartları | XX | |
| 340.11.02 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Alınan Avanslar | XX | |
| DEVAMINDA / GELİR DAĞILIMINDA YAPILACAK MUHASEBE KAYDI | |||
| 340.11.02 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Alınan Avanslar | XX | |
| 601.01.17.01 | Sağlık Turizmi Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
| TURİSTİN SAĞLIĞI AVANS KAYIT SÜRECİ | |||
| Hesap Kodu | Hesap Adı | Borç | Alacak |
| 102 | Bankalar Hesabı | XX | |
| 105 | Dövizler Hesabı | XX | |
| 123 | Banka Kredi Kartları | XX | |
| 340.11.02 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Alınan Avanslar | XX | |
| DEVAMINDA / GELİR DAĞILIMINDA YAPILACAK MUHASEBE KAYDI | |||
| 340.11.02 | Yurtdışı Gerçek Kişilerden Alınan Avanslar | XX | |
| 601.01.17.02 | Turistin Sağlığı Hastalarından Elde Edilen Gelirler | XX | |
MUHASEBE SÜREÇLERİNDE
DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ HUSUSLAR
- Turistin sağlığı ya da sağlık turizmine yapılacak gelir kayıtları; 600’lü yurt içi sağlık hizmeti gelirleri koduna hatalı olarak yapılmakta olup, Turistin sağlığı ya da sağlık turizmine yapılacak gelir kayıtları 601’li yurtdışı sağlık hizmeti gelirleri hesaplarına yapılması zorunludur.
- Hastane HBYS sistemine yapılan yurtdışı hasta kayıtlarının TDMS’ ye girişinin yapılmaması sonucu, kayıtlarda tutarsızlık oluşmaktadır. TDMS ve HBYS kayıtlarında hastane bazlı bakiye ve kayıtlarda tutarsızlıklara neden olmaktadır. Bu sebeple; Kayıtların gerek TDMS’ye gerekse HBYS’ye tutarlı, tam ve doğru yapılması gerekmektedir.
- Sayıştay bulgusunda yer alan; “Özel sağlık sigortası olmayan ve vatandaşı olduğu ülke ile Türkiye arasında sosyal güvenlik alanında anlaşması bulunmayan bazı yabancı ülke vatandaşlarının Türkiye’deki sağlık tesislerinde tedavi görmeleri sonucu İdare lehine oluşan alacağın takip ve tahsilinin yapılması ve zaman aşımı nedeniyle oluşacak kamu zararı riskinin giderilmesi bakımından bu alacakları güvence altına alan kontrol mekanizmasının kurulması gerekmektedir.”
Konusu dikkate alındığında;
1) Kamu alacaklarının takip ve tahsil süreçlerinde gerekli itinanın gösterilmesi,
2) Konuya ilişkin ilgili birim personelinin bilgilendirilmesi,
3) Kayıt süreçlerinde hastaların adres ve iletişim bilgilerinin eksiksiz kayıt edilmesi,
4) Alacak takip ve tahsil süreçlerinin ilgili mevzuatlar doğrultusunda işlem tesis edilerek ivedi başlatılması, önem arz etmektedir.
