Dr. Engin ALACAHAN, dr.enginalacahan@mail.com
Son yıllarda günlük dilde sıkça karşımıza çıkan bir kavram olan sağlık turizmi kavramını tanımlanmasında bilim adamları ve uzmanlar arasında net bir fikir birliği yoktur. Literatüre baktığımızda bazı çalışmalarda sağlık amaçlı tüm ulusal ve uluslararası seyahatler sağlık turizmi olarak değerlendirilirken bazı çalışmalarda ise sadece medikal turizm kapsamında değerlendirildiğini görmekteyiz (Ridderstaat, Dipendra, & DeMicco, 2019). Bir de sağlık kavramı ile ilgili bütün seyahatler için kullanılmakla birlikte temel olarak Tıbbi Sağlık ve Wellness Turizmi, SPA (Selus Per Aqua- Sudan Gelen Sağlık)ve Kaplıca Turizmi, İleri Yaş Turizmi ve Medikal Turizm olarak ayırmak yerinde olacaktır. Bunların dışında kalan ve bir de tıbbi nedenlere dayalı seyahatleri ise “tıbbi seyahat” kavramı ile tanımlamak uygun olacaktır (Romanova, Vetitnev, & Dimanche, 2015). Sağlık Turizmini kavramına genel bir tanım yapmak gerekirse “insanların kendi yaşadığı yerden başka yerlere sağlık amacı ile seyahat etmeleri ve konaklamaları ile oluşan turizm faaliyeti” olarak tanımlayabiliriz (Temizkan & Dönüş, 2015, s. 15).
Literatüre bakıldığında gerek amacı gerekse hizmet sunumu yönünden ele alınarak birden çok sağlık turizmi tanımı ve sınıflandırması yapıldığı görülmektedir. Olaya genel turizm penceresinden bakıldığında sağlık turizmi, öncelikle genel turizm faaliyetinin bir alt kırılımı olarak ele alınmaktadır. Ancak olaya sağlık hizmeti sunumu bağlamında bakıldığında ise yeni bir ayrım yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda Sağlık Turizmi kavramını Dünya Sağlık Örgütü anayasasında yer alan “Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik halidir” tanımından hareketle Koruyucu ve Rehabilite Edici Sağlık Turizmi (KRST) ve Medikal (Tedavi Edici) Sağlık Turizmi (MST) olarak iki parçaya ayırmak uygun olacaktır. Konuyu bu bağlamda ele aldığımızda sağlık turizmini medikal ve turistik boyut olmak üzere iki bölümde değerlendirilebiliriz. Temel olarak bu iki bileşenin değişik oranlarda bulunması sağlık turizm türünü nasıl adlandıracağımız noktasında açıklayıcı olacaktır. Bu çerçevede; KRST kendi içerisinde; Zindelik ve Esenlendirme Turizmi- SPA ve Wellness (ZET), Termal Sağlık Turizmi (TRST) ve İleri Yaş ve Engellilere Yönelik Sağlık Turizmi (İYET)olmak üzere üçe ayrılırken, Tedavi Edici (Medikal) Sağlık Turizmi-MST) ise Tıbbi Medikal Turizm (TMT) ile Medikal Estetik Turizm (MEST) olarak alt bölümlerine ayrılabilir. Konuyu bu bakış açısıyla ele aldığımızda medikal turizm kapsamında tüketicilere sunulan nihai ürün sağlık hizmeti olduğunu görmekteyiz. Medikal turizmi diğer sağlık turizmi türlerinden ayıran özellik; turistlerin kendi irade ve isteklerinden çok ihtiyaçları tarafından belirlenen bir sağlık turizmi çeşidi olmasıdır. Medikal turist, kaplıca ya da Wellness turisti gibi sağlığını geliştirmek ya da dinlenmek amacından ziyade sağlık sorunları nedeniyle tıbbi müdahalelere ihtiyaç duyan kişi olarak tanımlanmaktadır.
Medikal turizmde sağlık turistleri genelde yataklı tedavi kuruluşlarına müracaat ederek var olan hastalıklarını tedavi ettirmek isteğindedirler. Bu bağlamda medikal turizmin, “sağlık turistinin, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetleri almak amacıyla ülkesi dışına yaptığı seyahatler” olarak adlandırıldığını görürüz (Pollard, 2010). Aynı alanda bir başka tanımında “bireyi daha sağlıklı yapan seyahat türleri” şeklinde yapılmıştır (Ataman, Esen, & Vatan, 2017, s. 32).
Yaşamsal zorunlulukların yanı sıra fiziksel görünüşü iyileştirmek gibi estetik kaygılarla tıbbi cerrahi işlemler talep eden bir tüketici kitlesi bulunmaktadır. Tıbbi gereklilik olmamasına rağmen bireylerin isteğine bağlı olarak ortaya çıkan bir anlamda keyfi olarak nitelendirilebileceğimiz bu tür tıbbi (ağırlıklı olarak estetik cerrahi işlemler) işlemleri talep eden tüketicilerin yaptıkları seyahat, konaklama ve sağlık harcamaları MEST kapsamında değerlendirilmelidir. Bu bağlamda tıbbi medikal turizm sunulan hizmette medikal hizmetlerin ağır bastığı turistik yönün ise tıbbi hizmetleri tamamlayıcı rol oynadığı bir türdür. Estetik amaçlı medikal turizmde ise tıbbı zorunluluktan ziyade bir ihtiyari bir tercih söz konusu olduğundan tıbbi hizmetle birlikte turistik hizmette sağlık turisti tercihlerinde belirleyici faktör olabilmektedir.
Kaynakça
Ataman, H., Esen, M. F., & Vatan, A. (2017, 1). Medikal Turizm Kapsamında Sunulan Sağlık Hizmetlerinde Kalite Ve Hasta Güvenliği. International Journal Of Health Management And Strategies Research, 28-44.
Pollard, K. (2010). Https://Treatmentabroad.Blogspot.Com/2010/03/.
Ridderstaat, J., D. S., & Demicco, F. (2019, 03 11). The İmpact Of Major Tourist Markets On Health Tourism Spending İn The United States. Journal Of Destination Marketing & Management, 270-280.
Romanova, G., Vetitnev, A., & Dimanche, F. (2015). Health And Wellness Tourism. Sochi, Rusya.
Temizkan, S. P., & Dönüş, Ç. (2015). Sağlık Turizmi Kavramı Ve Özellikleri. S. P. Temizkan (Dü.) İçinde, Sağlık Turizmi (S. 15). Ankara: Detay Yayıncılık.
