Dr. Vildan YILMAZ, vldnylmz@gmail.com
Sağlık turizmi son yıllarda tüm dünyada önemli bir gelir etkisi yaratmış ve sağlık ve turizm sektörlerinde nitelikli alt yapıya sahip ülkeler, bir takım çabalarla kendilerini bu sektörde konumlandırmaya gayret etmişlerdir. Aslında yüzyıllar öncesinde insanlar hastalıklarına şifa bulmak için bu seyahatlerin yönünü kendileri belirlerken; bu durum günümüzde profesyonel yönlendirmelerin etkisiyle bambaşka bir boyut kazandırmıştır. Sağlığını geri kazanma ya da daha sağlıklı bir yaşam sürme amacı taşıyan bu seyahatler, günümüzde sağlık turizmi olarak nitelendirilen sektörün doğuşuna neden olmuştur.
Sağlık turizmi pek çok farklı biçimde tanımlanmış olsa da genel olarak, bir ülkeden bir başka ülkeye sağlık hizmeti alma amacıyla yapılan seyahatleri içermektedir. Bu seyahatler esnasında kişiler konaklama, yiyecek içecek ve elbette ulaştırma işletmelerinin hizmetlerinden yararlanmak durumunda olduğu için sağlık ve turizm sektörleri bütünleşik bir yapı sergilemektedir. Bireyler bazen kendi ülkelerinde olmayan tedavileri almak bazen daha hızlı ya da daha uygun fiyatlı tedavi almak üzere bu seyahatleri gerçekleştirebilmektedir. Hatta oldukça sağlıklıyken bir ülkenin şifalı sularından ya da geleneksel şifa yöntemlerinden yararlanarak sağlığını geliştirme amacı ile uluslararası seyahatlere katılabilmektedir. Ancak bizim sağlık turizmi olarak tanımladığımız bu kavram, sektörde ve alan yazında farklı kullanım alanlarına sahip olabilmektedir. Nitekim medikal turizm ifadesinin sağlık turizmi anlamında kullanıldığına sıklıkla rastlamaktayız. Bazen sağlık turizmi ve medikal turizm olarak birbirinden ayrı ele alınan iki farklı ifade ile karşılaşmak da mümkündür. Başka bir yaklaşımda ise kişilerin amacının sağlığını geri kazanmak, sağlığını korumak ya da daha sağlıklı olmak olması sebebiyle bu seyahatler, wellness turizmi başlığı altında incelenmiştir. Bu nedenle yazının bu kısmında ülkemize özgü sektör yapısını ve bu kavramların ülkemizde nasıl tanımlandığını ortaya koymakta yarar vardır.
Ülkemizde sağlık amaçlı bu turizm türüne yönelik bir tanımlama geliştirmek için öncelikle sağlık ve turizm sektörlerinin birlikte hizmet verdiği tesis türlerinin ve bu tesislerin hizmet içeriklerinin incelenmesi gerekmektedir. Bunun için Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 27 Mart 2024’te güncellenen listedeki sağlık turizmi yetki belgesine sahip sağlık tesisi türleri üzerinden yola çıkılabilir. İlgili listede uluslararası sağlık turistlerine hizmet vermek üzere yetkilendirilmiş tesis türlerinin hastaneler, tıp merkezleri, muayenehaneler ve diğer sağlık tesisleri olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. Ek olarak diğer tesisler adı altında bir liste yer almakta; bu listede ise klinikler, poliklinikler, ağız ve diş sağlığına yönelik hizmet veren tesisler, konaklamalı fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezleri, diyaliz merkezleri ve laboratuvarlar bulunmaktadır. Burada konaklamalı fizik tedavi merkezlerinin hizmet kapsamından bahsetmek yerinde olacaktır. Bu tesisler çoğunlukla fizik tedavi ve rehabilitasyon amaçlı pek çok tıbbi hizmeti içeren, aynı zamanda geleneksel ve tamamlayıcı tıp hizmetlerine sahip, kimi zaman da bu hizmetleri termal sularla destekleyen konaklama işletmeleri olarak faaliyet göstermektedirler. Bu konaklamalı fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezleri çoğunlukla bir konaklama işletmesi şeklinde hizmet verirken, bazen de konaklama üniteleriyle desteklenmiş sağlık merkezi görünümü sergilemektedir. Bu merkezlerde ayrıca SPA hizmetleri, yoga, fonksiyonel beslenme, doğa aktiviteleri ve cilt bakım uygulamaları gibi wellness uygulamaları da verilebilmektedir. Tüm bu tesislerin “Sağlık Turizmi Yetki Belgesi” ile yetkilendirilmiş olması, ülkemizde sağlık amaçlı tüm seyahat biçimleri için sağlık turizmi kavramının kullanıldığını göstermektedir. Bu kapsamda değerlendirildiğinde ülkemizde sağlık turizminin bir üst başlık olarak benimsendiği ve medikal, termal, wellness, SPA hatta geritari gibi diğer tüm ürün bileşenlerinin bu başlık altında sınıflandırıldığı söylenebilir. Sonuç olarak Türkiye’de kişilerin tedavi olmak, sağlığını korumak ya da geliştirmek amacıyla başka ülkelere yaptığı tüm seyahatler için sağlık turizmi kavramının benimsendiği görülmektedir.
Bir sonraki yazımızda yukarıda bahsi geçen medikal turizm, wellness ve SPA turizmi ve termal turizm kavramlarının bir değerlendirmesi yapılacaktır.
